ค้นกำเนิด ตัวเลขอารบิก

[junjao]

ต้นกำเนิดของ **"ตัวเลขอารบิก" (Arabic numerals)** ที่เราใช้กันอยู่ในปัจจุบัน (0–9) มีประวัติยาวนานและน่าสนใจมากครับ — แม้ชื่อจะบอกว่า "อารบิก" แต่จริง ๆ แล้ว **ต้นกำเนิดมาจากอินเดีย** ก่อนจะแพร่ไปยังโลกอาหรับ แล้วจึงเข้าสู่ยุโรป

---

### 🕰� ลำดับกำเนิดโดยสรุป

#### 1. **อินเดีย (ราวศตวรรษที่ 3–6)**

* ชาว **อินเดียโบราณ** เป็นผู้คิดค้น **ระบบตัวเลขฐานสิบ (decimal system)** และ **สัญลักษณ์แทนค่าศูนย์ (0)** ขึ้นเป็นชาติแรกของโลก
* ระบบนี้เรียกว่า **Brahmi numerals** → ต่อมาเปลี่ยนรูปเป็น **Hindu-Arabic numerals**
* "ศูนย์" (zero) มาจากคำสันสกฤต **"śūnya" (ศูนยะ)** แปลว่า "ว่างเปล่า"

📜 ตัวอย่างเลขแบบอินเดียโบราณ:

```
१ २ ३ ४ ५ ६ ७ ८ ९ ०
(1 2 3 4 5 6 7 8 9 0)
```

---

#### 2. **โลกอาหรับ (ราวศตวรรษที่ 8–9)**

* นักคณิตศาสตร์อาหรับ เช่น **อัลคินดี (Al-Kindi)** และ **อัลคอริซมี (Al-Khwarizmi)** นำระบบเลขอินเดียมาใช้และพัฒนาเพิ่มเติม
* พวกเขาแปลตำราเลขอินเดียเป็นภาษาอาหรับ
* ตัวเลขในโลกอาหรับยุคนั้นมี 2 แบบ:

  * **เลขอาหรับตะวันตก (Western Arabic numerals)** → ใช้ในแอฟริกาเหนือและสเปน (เป็นต้นแบบของเลขที่ยุโรปใช้ในปัจจุบัน)
  * **เลขอาหรับตะวันออก (Eastern Arabic numerals)** → ใช้ในตะวันออกกลาง (ยังใช้ในอิหร่าน อียิปต์ ฯลฯ)

📜 ตัวอย่างเลขอาหรับตะวันออก:

```
٠ ١ ٢ ٣ ٤ ٥ ٦ ٧ ٨ ٩
```

---

#### 3. **ยุโรป (ศตวรรษที่ 10–13)**

* ชาวยุโรปเรียนรู้ระบบตัวเลขจากนักวิชาการมุสลิมใน **สเปน** และ **แอฟริกาเหนือ**
* นักคณิตศาสตร์ชาวอิตาลีชื่อ **Leonardo Fibonacci** นำระบบนี้มาเผยแพร่ในยุโรป ผ่านหนังสือ *Liber Abaci* (ค.ศ. 1202)
* ต่อมาเลขเหล่านี้ถูกเรียกว่า
  👉 "**Arabic numerals**" (ตัวเลขอารบิก)
  เพื่อแยกจาก "Roman numerals" (ตัวเลขโรมัน)

---

### 🔢 สรุปที่มาของชื่อและการแพร่กระจาย

| ช่วงเวลา        | แหล่งกำเนิด/ผู้พัฒนา | ชื่อในยุคต่าง ๆ       |
| --------------- | -------------------- | --------------------- |
| ศตวรรษที่ 3–6   | อินเดีย              | Hindu numerals        |
| ศตวรรษที่ 8–9   | โลกอาหรับ            | Hindu–Arabic numerals |
| ศตวรรษที่ 12–13 | ยุโรป                | Arabic numerals       |

---

### 💡 เกร็ดน่ารู้

* ตัวเลข "0" ถือเป็น **หนึ่งในสิ่งประดิษฐ์ที่สำคัญที่สุดของมนุษย์** เพราะทำให้เกิดแนวคิดเลขตำแหน่ง (place value) และคณิตศาสตร์สมัยใหม่
* คำว่า "Algorithm" มาจากชื่อของนักคณิตศาสตร์อาหรับ **Al-Khwarizmi**
* ตัวเลขที่เราใช้ปัจจุบัน เช่น "1, 2, 3" คือ **Western Arabic numerals** ซึ่งได้รับการปรับรูปแบบโดยยุโรปในยุคกลาง

------------------------------------------

[junjao]